Rycerstwo św. Michała Archanioła

Chóry anielskie

Pierwszeństwo w dziedzinie angeologii należy się Tomaszowi z Akwinu.

Ksiądz profesor Tomasz Stępień przygotował cykl felietonów, które przez cztery lata 2008-2012 ukazywały się w kolejnych numerach dwumiesięcznika „Któż jak Bóg”, komentował w nich po kolei kwestie i artykuły z części „Sumy Teologicznej” poświęconej aniołom.

W 2014 roku ks. prof. Tomasz Stępień oddał w ręce czytelników książkę pt.: „Doktor anielski o aniołach”, której teksty opatrzył przepisami mając nadzieję, że czytelnik sięgnie do „Sumy Teologicznej”, i znajdzie w nich artykuły, o których nie wspominał.

Zastęp św. Michała Archanioła chcąc przybliżyć świat aniołów, 9 chórów anielskich, których pomocy i wstawiennictwa wzywamy podczas nabożeństw pierwszoponiedziałkowych uwielbienia Pana Boga, przytacza fragment książki „Doktor anielski o aniołach” mając nadzieję, że rozbudzą w czytelniku chęć do sięgnięcia do tekstów samego Doktora Anielskiego.

Aniołowie zatem podzieleni zostali na dziewięć chórów. Dlaczego dziewięć? Ponieważ w Piśmie Świętym spotykamy właśnie dziewięć różnych nazw oznaczających istoty niebieskie. W Starym Testamencie znajdziemy często pojawiających się Cherubinów, a także Serafina, który jest wymieniony tylko w opisie oczyszczenia ust proroka Izajasza (Iz 6,2; 6,6). Pozostałe nazwy chórów anielskich pochodzą z Nowego Testamentu – przede wszystkim z listów św. Pawła. W Liście do Kolosan (1,16) św. Paweł wymienia: Trony, Panowania, Zwierzchności i Władze. W Liście do Efezjan (1,16) znajdujemy te same nazwy, lecz tutaj brakuje Tronów, a dodane jest nowe określenie: Moce. W obu tych miejscach nazwy niebieskich chórów anielskich pojawiają się w hymnach chrystologicznych. W Liście do Kolosan Chrystus jest przedstawiany jako Ten, w którym duchy niebieskie zostały stworzone. W Liście do Efezjan Chrystus zasiada po prawicy Ojca ponad wszystkim, także ponad aniołami. Podobnie jest w Pierwszym Liście do Tesaloniczan (4,16), w którym ostateczne przyjście Chrystusa dokonuje się na „hasło i głos archanioła”. Kolejny fragment, który zawdzięczamy św. Pawłowi pochodzi z Listu do Rzymian (8,38), gdzie znów spotykamy Zwierzchności i Moce, obok których wymienieni są aniołowie. Choć nazwa „anioł” pojawia się w całym Piśmie Świętym, to archaniołów możemy znaleźć tylko dwa razy w Nowym Testamencie. Właśnie w Liście do Tesaloniczan oraz w Liście Judy (9).

Choć chrześcijańscy autorzy czerpali te nazwy z Pisma Świętego, to jednak powyższy katalog miejsc i nazw w nim zawartych wyraźnie pokazuje, że nie znajdziemy w Biblii jednej kolejności chórów anielskich. Dwóch najważniejszych autorów, których wymienia św. Tomasz: św. Grzegorz Wielki i wspomniany Pseudo-Dionizy Areopagita różniło się nieco w tej kwestii. Jednak różnice te Akiwnata uważa za drugorzędne i dające się wyjaśnić odniesieniami do listów św. Pawła¹. Nie podważają one także uzasadnienia troistego podziału chórów, który Doktor anielski stara się nieco naświetlić.

Zadaniem hierarchii aniołów jest wykonywanie woli Bożej. Aby móc ją wykonać, trzeba najpierw ją poznać, czyli trzeba widzieć cel. Widzenie celu oznacza tutaj wiedzę o tym, co należy czynić. To właśnie robią pierwsze trzy chóry anielskie, które wpatrują się w Boga i widzą doskonale jego wolę, a także przekazują ją niższym stopniom. Nie wystarczy jednak widzenie celu, trzeba jeszcze zaplanować, jak ten cel może być osiągnięty, czyli nie chodzi już o to, co robić, ale jak to robić. To jest właśnie zadanie trzech środkowych stopni hierarchii. Trzy ostatnie stopnie mają za zadanie wykonanie tego, co zostało zaplanowane. Taka kolejność wzięła się z analizy działania człowieka. Dlatego św. Tomasz pisze Każdy jasno widzi, że te trzy etapy spotyka się w każdym przedsięwzięciu”². Aby coś osiągnąć my także musimy wiedzieć, czego chcemy, poza tym musimy zaplanować, jak osiągnąć ten cel i w końcu wykonać to, co zostało zaplanowane. W oczach Doktora anielskiego ten uniwersalny schemat jest doskonale realizowany w społeczności aniołów.

Opis działania całej hierarchii św. Tomasz wypełnia bardziej szczegółowymi rozważaniami. W przypadku trzech najwyższych chórów posługuje się on analogią do królewskiego dworu. Zacytujmy tutaj słowa św. Tomasza: „Niektórzy mają w sobie tyle dostojeństwa, że sami mogą z całą poufałością zbliżać się do króla lub wodza; niektórzy nadto mają to, że są nawet dopuszczani do poznania jego tajemnic, inni wreszcie cieszą się nadto jeszcze większymi względami, bo zawsze jako świta są przy nim, złączeni z nim jakby domownicy”³. W ten sposób trzy najwyższe chóry stanowią niebieski dwór. Jednak nie tylko na dworze potrzebne są trzy stopnie, troisty układ jest także konieczny w wykonywaniu Bożych poleceń. Akwinata przywołuje tu znowu porównanie do działania wojska, w którym zawsze potrzebny jest ktoś kto kieruje atakiem, prowadzi do ataku i w końcu potrzebni są sami atakujący żołnierze. Równie adekwatne jest porównanie do chóru śpiewaków, w którym także potrzeba jest dyrygentów kierujących śpiewem, następnie intonujących śpiew i w końcu śpiewających chórzystów⁴. Zwłaszcza to ostatnie porównanie świetnie nam wyjaśnia, dlaczego mówimy o chórach anielskich. Choć zadaniem aniołów jest walka ze złymi duchami i z tej racji są porównywani do wojska, to przecież najbardziej podstawowym zadaniem rozumnych stworzeń, które czyni je szczęśliwymi, jest wyśpiewywanie Bożej chwały. Aniołowie właśnie w sposób doskonały uwielbiają Boga tak jak chór śpiewający pieśń. Uwielbienie stwórcy nie jest samotnym spiewem jednej istoty, ale potężnym śpiewem chóru wszystkich zbawionych, którzy oddają Bogu chwałę w idealnej harmonii. Każdy, który dostąpi chwały nieba, dołączy do tego chóru w życiu przyszłym.

1) ST I, q.108, a.6, co. „Stopnie rzędów anielskich podają Grzegorz i Dionizy. Różnią się co do Zwierzchności i Mocy, a co do innych są zgodni. Dionizy bowiem umieszcza Moce po Panowaniach, a przed Władzami, zaś Zwierzchności po Władzach, a przed Archaniołami. Natomiast Grzegorz kładzie Zwierzchności w środku między Panowaniami, a Władzami, zaś Moce w środku między Władzami a Archaniołami. I oba te sposoby wyliczania mogą mieć uzasadnienie w listach św. Pawła”.

2) Tamże.

3) Tamże.

4) Zob. tamże: „W wykonywaniu zaś każdego przedsięwzięcia jedni biorą się pierwsi do dzieła, innych pociągają za sobą i prowadzą; tak jak w zespole śpiewaków są ci, co intonują i podtrzymują śpiew czy tak jak w wojnie: ci co innych prowadzą i nimi kierują...”.

1. Ze Świętym Michałem Archaniołem i Chórem Serafinów
   Uwielbiamy Cię, Boże! (3 razy)
   Święty Michale Archaniele, zwiastunie Bożej chwały,
   módl się za nami do Syna Bożego.
   Hołd należny złóżmy Panu,
   Królowi Aniołów.
2. Ze Świętym Michałem Archaniołem i Chórem Cherubinów
   Uwielbiamy Cię, Boże! (3 razy)
   Święty Michale Archaniele, zwiastunie Bożej chwały,
   módl się za nami do Syna Bożego.
   Hołd należny złóżmy Panu,
   Królowi Aniołów.
3. Ze Świętym Michałem Archaniołem i Chórem Tronów
   Uwielbiamy Cię, Boże! (3 razy)
   Święty Michale Archaniele, zwiastunie Bożej chwały,
   módl się za nami do Syna Bożego.
   Hołd należny złóżmy Panu,
   Królowi Aniołów.
4. Ze Świętym Michałem Archaniołem i Chórem Panowań
   Uwielbiamy Cię, Boże! (3 razy)
   Święty Michale Archaniele, zwiastunie Bożej chwały,
   módl się za nami do Syna Bożego.
   Hołd należny złóżmy Panu,
   Królowi Aniołów.
5. Ze Świętym Michałem Archaniołem i Chórem Mocarstw
   Uwielbiamy Cię, Boże! (3 razy)
   Święty Michale Archaniele, zwiastunie Bożej chwały,
   módl się za nami do Syna Bożego.
   Hołd należny złóżmy Panu,
   Królowi Aniołów.
6. Ze Świętym Michałem Archaniołem i Chórem Potęg
   Uwielbiamy Cię, Boże! (3 razy)
   Święty Michale Archaniele, zwiastunie Bożej chwały,
   módl się za nami do Syna Bożego.
   Hołd należny złóżmy Panu,
   Królowi Aniołów.
7. Ze Świętym Michałem Archaniołem i Chórem Księstw
   Uwielbiamy Cię, Boże! (3 razy)
   Święty Michale Archaniele, zwiastunie Bożej chwały,
   módl się za nami do Syna Bożego.
   Hołd należny złóżmy Panu,
   Królowi Aniołów.
8. Ze Świętym Michałem Archaniołem i Chórem Archaniołów
   Uwielbiamy Cię, Boże! (3 razy)
   Święty Michale Archaniele, zwiastunie Bożej chwały,
   módl się za nami do Syna Bożego.
   Hołd należny złóżmy Panu,
   Królowi Aniołów.
9. Ze Świętym Michałem Archaniołem i Chórem Aniołów
   Uwielbiamy Cię, Boże! (3 razy)
   Święty Michale Archaniele, zwiastunie Bożej chwały,
   módl się za nami do Syna Bożego.
   Hołd należny złóżmy Panu,
   Królowi Aniołów.

Ze Świętym Michałem Archaniołem
   Uwielbiamy Cię, Panie, na wszystkich ołtarzach świata.

Ze Świętym Gabrielem Archaniołem
   Dziękujemy Ci, Boże, za dzieło Wcielenia.

Ze Świętym Rafałem Archaniołem
   Prosimy za ludem pielgrzymującym do Królestwa Niebieskiego.

Ze swoim Aniołem Stróżem
   Przepraszamy Cię, Boże, za nasze grzechy.

Aniołowie, Archaniołowie, Trony i Zwierzchności,
Księstwa i Potęgi, Moce Niebieskie, Cherubini i Serafini
   Błogosławcie Pana na wieki. Amen.


Imprimi potest
Marki, 25.03.2013, L.dz 114/RFKJB/13
Przełożony Generalny
ks. Kazimierz Radzik CSMA